ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ: ꯑꯃꯨꯛꯍꯟꯕꯥ ꯈꯦꯠꯅꯕꯥꯒꯤ ꯃꯔꯛ

ꯋꯤꯀꯤꯄꯦꯗꯤꯌꯥ ꯗꯒꯤ
Content deleted Content added
No edit summary
ꯊꯦꯕꯁꯤꯡ: ꯃꯣꯕꯥꯏꯜꯅꯥ ꯁꯦꯒꯠꯄꯥ ꯃꯣꯕꯥꯏꯜ ꯋꯦꯕꯀꯤ ꯃꯇꯦꯡꯅꯥ ꯁꯦꯝꯒꯠꯄꯥ
No edit summary
ꯂꯩ ꯏ ২৪: ꯂꯩ ꯏ ২৪:
|artifacts=[[ꯌꯣꯠ]] ꯊꯥꯡ
|artifacts=[[ꯌꯣꯠ]] ꯊꯥꯡ
}}
}}
{{ꯀꯪꯂꯩ ꯈꯣꯌꯨꯝꯁꯤꯡ}}'''ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ''' ꯑꯁꯤ [[ꯑꯂꯤꯄ ꯀꯪꯂꯩꯄꯥꯛ]] ([[ꯑꯔꯤꯕ ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ]])ꯒꯤ [[ꯃꯤꯇꯩ ꯃꯤ ꯂꯥꯢ ꯇꯤꯟꯒꯤ ꯋꯥꯔꯤ]] ꯑꯃꯗꯤ [[ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯥꯢꯅꯤꯡ]] ([[ꯁꯅꯥꯃꯍꯤ ꯂꯥꯏꯅꯤꯡ|ꯁꯅꯥ]]
{{ꯀꯪꯂꯩ ꯈꯣꯌꯨꯝꯁꯤꯡ}}
'''ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ''' ꯑꯁꯤ [[ꯑꯂꯤꯄ ꯀꯪꯂꯩꯄꯥꯛ]] ([[ꯑꯔꯤꯕ ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ]])ꯒꯤ [[ꯃꯤꯇꯩ ꯃꯤ ꯂꯥꯢ ꯇꯤꯟꯒꯤ ꯋꯥꯔꯤ]] ꯑꯃꯗꯤ [[ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯥꯢꯅꯤꯡ]] ([[ꯁꯅꯥꯃꯍꯤ ꯂꯥꯏꯅꯤꯡ]])ꯒꯤ ꯂꯥꯢ ꯅꯨꯄꯥ ꯑꯃꯅꯤ ꯫ ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ ꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ, ꯂꯩꯇꯧ ꯂꯩꯈꯣꯠ, ꯁꯥ ꯇꯥꯟꯕ, ꯑꯃꯗꯤ ꯁꯥ ꯂꯥꯟꯒꯤ ꯈꯣꯌꯨꯝ ꯂꯥꯢ ꯑꯃꯅꯤ ꯫ ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ [[ꯀꯛꯆꯤꯡ]]ꯗ ꯃꯄꯨꯡ ꯑꯣꯢꯅ ꯂꯥꯠꯂꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=gxqeDwAAQBAJ&pg=PA34&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjbwbW60t_uAhWXbSsKHYGcBScQ6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=khamlangba&f=false|title=Glimpses of Manipuri Culture|last=Devi|first=Dr Yumlembam Gopi|publisher=Lulu.com|isbn=978-0-359-72919-7|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Z6d-IyINtk4C&pg=PA686&dq=Khamlangba+extraction+iron+ores+manufacture+steel+stayed+Khuman+Heiyel+Loubuk+Kheraching+Nganba+Tekcha+Pamba+Sora+Laihat+Thouba+beheaded+Irum+Lai+Tubi+Kokling+Kakching+kullen+wairi+khunou+kameng+Samuroiba+Ningthou+naorem+mayanglambam+peace&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiw2dzm1NT1AhUXILcAHXHSCIkQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=Khamlangba%20extraction%20iron%20ores%20manufacture%20steel%20stayed%20Khuman%20Heiyel%20Loubuk%20Kheraching%20Nganba%20Tekcha%20Pamba%20Sora%20Laihat%20Thouba%20beheaded%20Irum%20Lai%20Tubi%20Kokling%20Kakching%20kullen%20wairi%20khunou%20kameng%20Samuroiba%20Ningthou%20naorem%20mayanglambam%20peace&f=false|title=Encyclopaedia Of Manipur (3 Vol.)|last=Lisam|first=Khomdan Singh|date=2011|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-864-2|language=en}}</ref> ꯃꯍꯥꯛꯀꯤ ꯃꯊꯧ ꯑꯁꯤ ꯌꯣꯠ ꯁꯨꯡꯕ ꯑꯃꯗꯤ ꯑꯇꯩ ꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ ꯈꯨꯠꯁꯨ ꯈꯨꯠꯂꯥꯢ ꯁꯦꯝ ꯁꯥꯕꯅꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Z6d-IyINtk4C&pg=PA686&dq=Khamlangba+extraction+iron+ores+manufacture+steel+stayed+Khuman+Heiyel+Loubuk+Kheraching+Nganba+Tekcha+Pamba+Sora+Laihat+Thouba+beheaded+Irum+Lai+Tubi+Kokling+Kakching+kullen+wairi+khunou+kameng+Samuroiba+Ningthou+naorem+mayanglambam+peace&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiw2dzm1NT1AhUXILcAHXHSCIkQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=Khamlangba%20extraction%20iron%20ores%20manufacture%20steel%20stayed%20Khuman%20Heiyel%20Loubuk%20Kheraching%20Nganba%20Tekcha%20Pamba%20Sora%20Laihat%20Thouba%20beheaded%20Irum%20Lai%20Tubi%20Kokling%20Kakching%20kullen%20wairi%20khunou%20kameng%20Samuroiba%20Ningthou%20naorem%20mayanglambam%20peace&f=false|title=Encyclopaedia Of Manipur (3 Vol.)|last=Lisam|first=Khomdan Singh|date=2011|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-864-2|language=en}}</ref> [[ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯊꯦꯟꯂꯣꯟ]] ꯀꯧꯕ [[ꯄꯨꯌꯥ]]ꯗ ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄꯒꯤ ꯇꯧꯕ ꯉꯝꯕ ꯃꯇꯤꯛ ꯃꯌꯥꯢ ꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ ꯁꯨꯡꯕ ꯑꯃꯗꯤ ꯈꯨꯠꯁꯨ ꯈꯨꯠꯂꯥꯢ ꯁꯦꯝ ꯁꯥꯕꯒꯤ ꯃꯇꯥꯡꯗ ꯃꯔꯤꯛ ꯆꯨꯝꯅ ꯄꯜꯂꯤ ꯫

== ꯁꯩꯊꯥꯕ ==
ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ ꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ ꯂꯩꯇꯧ ꯂꯩꯈꯣꯠ ꯇꯧꯗꯨꯅ ꯂꯩꯅꯨꯡꯗꯒꯤ ꯂꯧꯊꯣꯛꯂꯛꯇꯨꯅ ꯁꯨꯡꯗꯣꯛꯄ ꯑꯃꯗꯤ ꯈꯨꯠꯁꯨ ꯈꯨꯠꯂꯥꯢ ꯁꯦꯝ ꯁꯥꯕꯒꯤ ꯊꯧ ꯄꯥꯡꯏ ꯫ ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ ꯏꯪꯕ ꯆꯤꯛꯄ ꯇꯪꯗꯨ ꯂꯩꯇꯥꯕ ꯄꯨꯔꯛꯅꯅꯕꯒꯤꯗꯃꯛꯇ ꯃꯤꯌꯥꯝꯅ ꯏꯔꯥꯠ ꯊꯧꯅꯤꯖꯅꯩ ꯫ ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ ꯑꯅꯥ ꯑꯌꯦꯛ ꯑꯃꯗꯤ ꯁꯤꯕ ꯅꯥꯕ ꯄꯨꯝꯅꯃꯛꯇꯒꯤ ꯃꯤꯑꯣꯢꯕꯕꯨ ꯀꯟꯕꯤ ꯉꯥꯛꯄꯤ ꯍꯥꯢꯅꯁꯨ ꯂꯧꯅꯩ ꯫ ꯃꯍꯥꯛꯅ ꯂꯥꯢ ꯐꯠꯇꯕꯁꯤꯡ ꯑꯃꯗꯤ ꯐꯠꯇꯕ ꯊꯋꯥꯢꯁꯤꯡꯕꯨ ꯇꯥꯟꯊꯣꯛꯏ ꯍꯥꯢꯅꯁꯨ ꯂꯩꯇꯧ ꯫ ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ ꯀꯔꯤꯒꯨꯝꯕꯗ [[ꯎꯃꯪ ꯂꯥꯢ]]ꯒꯤ ꯁꯤꯡꯗ ꯆꯜꯂꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Z6d-IyINtk4C&pg=PA686&dq=Khamlangba+extraction+iron+ores+manufacture+steel+stayed+Khuman+Heiyel+Loubuk+Kheraching+Nganba+Tekcha+Pamba+Sora+Laihat+Thouba+beheaded+Irum+Lai+Tubi+Kokling+Kakching+kullen+wairi+khunou+kameng+Samuroiba+Ningthou+naorem+mayanglambam+peace&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiw2dzm1NT1AhUXILcAHXHSCIkQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=Khamlangba%20extraction%20iron%20ores%20manufacture%20steel%20stayed%20Khuman%20Heiyel%20Loubuk%20Kheraching%20Nganba%20Tekcha%20Pamba%20Sora%20Laihat%20Thouba%20beheaded%20Irum%20Lai%20Tubi%20Kokling%20Kakching%20kullen%20wairi%20khunou%20kameng%20Samuroiba%20Ningthou%20naorem%20mayanglambam%20peace&f=false|title=Encyclopaedia Of Manipur (3 Vol.)|last=Lisam|first=Khomdan Singh|date=2011|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-864-2|language=en}}</ref>

[[ꯀꯥꯡꯆꯩꯂꯣꯜ]] ꯀꯧꯕ [[ꯄꯨꯌꯥ]]ꯗ ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ [[ꯁꯒꯣꯜ ꯀꯥꯡꯖꯩ]] ([[ꯁꯀꯣꯜ ꯀꯥꯡꯆꯩ]]) ꯁꯥꯟꯅꯕ ꯈꯣꯌꯨꯝ ꯂꯥꯢꯌꯥꯝꯁꯤꯡꯒꯤ ꯃꯅꯨꯡꯗꯒꯤ ꯑꯃꯅꯤ ꯍꯥꯢꯅ ꯄꯜꯂꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=-CzSQKVmveUC&pg=PA4&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiEspjtiNb1AhUyIbcAHUCaBacQ6AF6BAgKEAM#v=snippet&q=Khunggumlon%20Tripura%20Uripok%20Kakching%20Books%20about%20Manipuri%C2%A0Polo%C2%A0Shagol%20Kangjei%20Kangjeiron%20mentions%C2%A0Khamlangba%C2%A0played%20role%20polo%C2%A0player%20Meetei%20king%20Nongda%20Lairen%20Pakhangba&f=false|title=Manipur, Past and Present: The Heritage and Ordeals of a Civilization|last=Sanajaoba|first=Naorem|date=1988|publisher=Mittal Publications|isbn=978-81-7099-853-2|language=en}}</ref>

== ꯋꯥꯔꯤ ==
ꯍꯧꯔꯛꯄꯒꯤ ꯋꯥꯔꯤꯗ ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ [[ꯁꯂꯥꯢꯂꯦꯟ ꯁꯤꯇꯄ]]ꯒꯤ ꯍꯛꯆꯥꯡꯗꯒꯤ ꯊꯣꯛꯂꯛꯏ ꯍꯥꯢꯅ ꯊꯥꯖꯅꯩ ꯫ ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ ꯁꯥ ꯇꯥꯟꯕ, ꯂꯥꯟ ꯇꯧꯕ ꯑꯃꯗꯤ ꯂꯩꯇꯧ ꯂꯩꯈꯣꯠ ꯇꯧꯕ ꯂꯥꯢꯅꯤ ꯍꯥꯢꯅ ꯂꯧꯅꯩ ꯫ ꯃꯍꯥꯛꯅ ꯂꯥꯢꯔꯦꯝꯕꯤ ꯍꯨꯢꯃꯨ ꯂꯩꯃꯒ ꯌꯨꯝ ꯄꯥꯟꯃꯤꯟꯅꯗꯨꯅ ꯑꯃꯨꯇꯣꯟ ꯀꯧꯕ ꯃꯄꯥꯔꯤ ꯑꯃ ꯐꯪꯖꯩ ꯫ ꯃꯁꯤꯒꯤ ꯃꯇꯨꯡꯗ ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄꯅ [[ꯀꯪꯂꯩꯄꯥꯛ]] ꯊꯥꯗꯣꯛꯇꯨꯅ ꯃꯇꯝ ꯈꯔ [[ꯇꯈꯦꯜ]]ꯗ ꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ ꯊꯤꯔꯨꯕ ꯑꯣꯢꯅ ꯂꯩꯔꯨꯢ ꯍꯥꯢꯅꯩ ꯫ ꯃꯍꯥꯛꯅ ꯀꯪꯂꯩꯄꯥꯛꯇ ꯍꯜꯂꯛꯄ ꯃꯇꯝꯗ [[ꯀꯛꯆꯤꯡ]]ꯗ ꯂꯩꯈꯤ ꯫ [[ꯀꯛꯆꯤꯡ]]ꯒꯤ ꯃꯤꯌꯥꯝꯅ ꯃꯍꯥꯛꯄꯨ ꯏꯔꯥꯠ ꯊꯧꯅꯤꯖꯅꯈꯤ ꯫ ꯀꯣꯟꯅ "ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯍꯔꯥꯎꯕ" ꯍꯥꯢꯕ [[ꯂꯥꯢ ꯍꯔꯥꯎꯕ]]ꯒꯤ ꯑꯅꯧꯕ ꯁꯛꯂꯣꯟ ꯑꯃ ꯁꯦꯝꯒꯠꯈꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=gxqeDwAAQBAJ&pg=PA34&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjbwbW60t_uAhWXbSsKHYGcBScQ6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=khamlangba&f=false|title=Glimpses of Manipuri Culture|last=Devi|first=Dr Yumlembam Gopi|publisher=Lulu.com|isbn=978-0-359-72919-7|language=en}}</ref> ꯃꯁꯤꯒꯤ ꯃꯇꯥꯡꯗ ''ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯈꯨꯟꯀꯨꯝꯂꯣꯟ'' ꯄꯨꯌꯥꯗ ꯄꯜꯂꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=-CzSQKVmveUC&pg=PA4&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiEspjtiNb1AhUyIbcAHUCaBacQ6AF6BAgKEAM#v=snippet&q=Khunggumlon%20Tripura%20Uripok%20Kakching%20Books%20about%20Manipuri%C2%A0Polo%C2%A0Shagol%20Kangjei%20Kangjeiron%20mentions%C2%A0Khamlangba%C2%A0played%20role%20polo%C2%A0player%20Meetei%20king%20Nongda%20Lairen%20Pakhangba&f=false|title=Manipur, Past and Present: The Heritage and Ordeals of a Civilization|last=Sanajaoba|first=Naorem|date=1988|publisher=Mittal Publications|isbn=978-81-7099-853-2|language=en}}</ref>

ꯑꯇꯣꯞꯄ ꯋꯥꯔꯤꯗ ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ "ꯈꯨꯃꯟ ꯍꯩꯌꯦꯜ ꯂꯧꯄꯨꯛ" ꯀꯧꯕ ꯃꯐꯝꯗ ꯂꯩꯈꯤ ꯫ ꯀꯣꯟꯅ ꯃꯍꯥꯛꯅ ꯈꯦꯂꯥꯆꯤꯡ ꯀꯧꯕ ꯃꯐꯝ ꯑꯃꯗ ꯂꯥꯛꯈꯤ ꯫ "ꯉꯥꯟꯕ ꯇꯦꯛꯆꯥ ꯄꯥꯝꯕ ꯂꯥꯢꯍꯥꯠ ꯊꯧꯕ" ꯀꯧꯕ ꯃꯤꯁꯛ ꯑꯃꯅ "ꯏꯔꯨꯝ ꯂꯥꯢ ꯇꯨꯕꯤ ꯀꯣꯛꯂꯤꯡ ꯂꯦꯡꯕ" ꯀꯧꯕ ꯃꯤꯁꯛ ꯑꯃꯒꯤ ꯂꯨ ꯀꯛꯈꯤ ꯫ ꯑꯗꯨꯅ ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄꯅ ꯂꯩꯔꯤꯕ ꯃꯐꯝꯗꯨ ꯀꯣꯟꯅ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯈꯨꯜꯂꯦꯟ ꯑꯃꯗꯤ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯋꯥꯢꯔꯤ ꯀꯧꯈꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Z6d-IyINtk4C&pg=PA686&dq=Khamlangba+extraction+iron+ores+manufacture+steel+stayed+Khuman+Heiyel+Loubuk+Kheraching+Nganba+Tekcha+Pamba+Sora+Laihat+Thouba+beheaded+Irum+Lai+Tubi+Kokling+Kakching+kullen+wairi+khunou+kameng+Samuroiba+Ningthou+naorem+mayanglambam+peace&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiw2dzm1NT1AhUXILcAHXHSCIkQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=Khamlangba%20extraction%20iron%20ores%20manufacture%20steel%20stayed%20Khuman%20Heiyel%20Loubuk%20Kheraching%20Nganba%20Tekcha%20Pamba%20Sora%20Laihat%20Thouba%20beheaded%20Irum%20Lai%20Tubi%20Kokling%20Kakching%20kullen%20wairi%20khunou%20kameng%20Samuroiba%20Ningthou%20naorem%20mayanglambam%20peace&f=false|title=Encyclopaedia Of Manipur (3 Vol.)|last=Lisam|first=Khomdan Singh|date=2011|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-864-2|language=en}}</ref>

ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ ꯈꯣꯌꯨꯝ ꯂꯥꯢꯌꯥꯝꯁꯤꯡꯅ ꯁꯒꯣꯜ ꯀꯥꯡꯖꯩ (ꯁꯀꯣꯜ ꯀꯥꯡꯆꯩ) ꯁꯥꯟꯅꯕꯗ ꯁꯔꯨꯛ ꯌꯥꯈꯤꯕ ꯂꯥꯢ ꯑꯃꯅꯤ ꯫ ꯁꯒꯣꯜ ꯀꯥꯡꯖꯩ ꯁꯥꯟꯅꯕꯒꯤ ꯊꯧꯔꯝ ꯑꯁꯤ ꯂꯤꯅ ꯋꯥꯔꯤꯒꯤ ꯃꯇꯨꯡꯏꯟꯅ ꯂꯥꯢꯒꯨꯝꯅ ꯂꯥꯠꯅꯔꯤꯕ ꯄꯨꯋꯥꯔꯤꯗ ꯄꯥꯜꯂꯝꯕ ꯃꯤꯇꯩ ꯅꯤꯡꯊꯧ [[ꯅꯣꯡꯇꯥ ꯂꯥꯢꯂꯦꯟ ꯄꯥꯈꯪꯄ]]ꯒꯤ ꯁꯅꯥ ꯍꯥꯛꯇꯛꯇꯅꯤ ꯍꯥꯢꯅ ꯂꯧꯅꯩ ꯫ ꯃꯁꯤ [[ꯀꯥꯡꯖꯩꯔꯣꯜ]] ꯀꯧꯕ [[ꯄꯨꯌꯥ]]ꯗ ꯄꯜꯂꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=-CzSQKVmveUC&pg=PA4&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiEspjtiNb1AhUyIbcAHUCaBacQ6AF6BAgKEAM#v=snippet&q=Khunggumlon%20Tripura%20Uripok%20Kakching%20Books%20about%20Manipuri%C2%A0Polo%C2%A0Shagol%20Kangjei%20Kangjeiron%20mentions%C2%A0Khamlangba%C2%A0played%20role%20polo%C2%A0player%20Meetei%20king%20Nongda%20Lairen%20Pakhangba&f=false|title=Manipur, Past and Present: The Heritage and Ordeals of a Civilization|last=Sanajaoba|first=Naorem|date=1988|publisher=Mittal Publications|isbn=978-81-7099-853-2|language=en}}</ref> ꯃꯍꯥꯛ ꯑꯁꯤ ꯑꯋꯥꯡ ꯊꯪꯕ ꯄꯅꯥꯒꯤ ꯁꯥꯟꯅꯔꯣꯢ ꯷ꯀꯤ ꯃꯅꯨꯡꯗꯒꯤ ꯑꯃꯅꯤ ꯫ ꯃꯍꯥꯛꯀꯤ ꯄꯅꯥ ꯑꯗꯨ ꯂꯥꯢ [[ꯃꯥꯔꯖꯤꯡ]]ꯅ ꯂꯨꯆꯤꯡꯈꯤ ꯫ ꯑꯗꯨꯒ ꯃꯍꯥꯛꯀꯤ ꯄꯅꯥꯒꯤ ꯃꯥꯢꯌꯣꯛꯇ ꯂꯩꯔꯤꯕ ꯈꯥ ꯄꯅꯥ ꯑꯁꯤꯅ ꯂꯥꯢ [[ꯊꯥꯡꯆꯤꯡ]]ꯅ ꯂꯨꯆꯤꯡꯈꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=XxovEAAAQBAJ&pg=PT102&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi2j86P1db1AhUITWwGHS9xA2UQ6AF6BAgKEAM#v=onepage&q&f=false|title=And That Is Why... Manipuri Myths Retold|last=Roy|first=L. Somi|date=2021-06-21|publisher=Penguin Random House India Private Limited|isbn=978-93-91149-65-9|language=en}}</ref>
== ꯏꯔꯥꯠꯄ ꯑꯃꯗꯤ ꯂꯥꯢꯐꯝꯁꯤꯡ ==
ꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯍꯔꯥꯎꯕ ꯀꯨꯝꯍꯩꯗ ꯑꯈꯟꯅꯕ ꯃꯐꯝ ꯀꯜꯂꯤ ꯫ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯍꯔꯥꯎꯕ ꯑꯁꯤ [[ꯂꯥꯢ ꯍꯔꯥꯎꯕ]]ꯒꯤ ꯃꯈꯜ ꯴ꯒꯤ ꯃꯅꯨꯡꯗꯒꯤ ꯑꯃꯅꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=f-TzDwAAQBAJ&pg=PT308&dq=khamlangba&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi2j86P1db1AhUITWwGHS9xA2UQ6AF6BAgIEAM#v=onepage&q=Khamlangba%20for%20Kakching%20Haraoba.%20Various%20differences%20can%20be%20noticed%20with%20regard%20to%20the%20ritual%20observances%20in%20these%20four%20types%20of%20Lai%20Haraoba.&f=false|title=Himalayan Bridge|last=Kumar|first=Niraj|last2=Driem|first2=George van|last3=Stobdan|first3=Phunchok|date=2020-11-18|publisher=Routledge|isbn=978-1-000-21551-9|language=en}}</ref>

ꯁꯃꯨꯂꯣꯢꯄ ꯅꯤꯡꯊꯧꯒꯤ ꯍꯥꯛꯇꯛꯇ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄꯒꯤ ꯂꯥꯢꯁꯪ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯈꯨꯜꯂꯦꯟꯗ ꯁꯥꯈꯤ ꯫ ꯃꯇꯝꯁꯤꯗ [[ꯅꯥꯎꯔꯦꯝ]] ꯁꯥꯒꯩꯅꯁꯨ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯋꯥꯢꯔꯤꯗ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄꯒꯤ ꯑꯇꯣꯞꯄ ꯂꯥꯢꯁꯪ ꯑꯃ ꯁꯥꯈꯤ ꯫ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯈꯨꯜꯂꯦꯟꯗ ꯂꯩꯕ ꯂꯥꯢꯁꯪ ꯑꯗꯨꯅ [[ꯃꯌꯥꯡꯂꯝꯕꯝ]] ꯁꯥꯒꯩꯅ ꯌꯦꯡꯁꯤꯜꯂꯤ ꯫ ꯑꯗꯨꯒ ꯀꯛꯆꯤꯡ ꯋꯥꯢꯔꯤꯗ ꯂꯩꯕ ꯂꯥꯢꯁꯪ ꯑꯗꯨꯅ [[ꯅꯥꯎꯔꯦꯝ]] ꯁꯥꯒꯩꯅ ꯌꯦꯡꯁꯤꯜꯂꯤ ꯫<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Z6d-IyINtk4C&pg=PA686&dq=Khamlangba+extraction+iron+ores+manufacture+steel+stayed+Khuman+Heiyel+Loubuk+Kheraching+Nganba+Tekcha+Pamba+Sora+Laihat+Thouba+beheaded+Irum+Lai+Tubi+Kokling+Kakching+kullen+wairi+khunou+kameng+Samuroiba+Ningthou+naorem+mayanglambam+peace&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiw2dzm1NT1AhUXILcAHXHSCIkQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=Khamlangba%20extraction%20iron%20ores%20manufacture%20steel%20stayed%20Khuman%20Heiyel%20Loubuk%20Kheraching%20Nganba%20Tekcha%20Pamba%20Sora%20Laihat%20Thouba%20beheaded%20Irum%20Lai%20Tubi%20Kokling%20Kakching%20kullen%20wairi%20khunou%20kameng%20Samuroiba%20Ningthou%20naorem%20mayanglambam%20peace&f=false|title=Encyclopaedia Of Manipur (3 Vol.)|last=Lisam|first=Khomdan Singh|date=2011|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-864-2|language=en}}</ref>


== ꯃꯃꯤ ꯁꯛꯇꯝꯁꯤꯡ ==
== ꯃꯃꯤ ꯁꯛꯇꯝꯁꯤꯡ ==

꯲꯱:꯱꯹, ꯱꯶ ꯃꯦ ꯲꯰꯲꯳ ꯒꯤ ꯑꯃꯨꯛ ꯍꯟꯅ ꯌꯦꯡꯕ

ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ
ꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ, ꯂꯩꯇꯧ ꯂꯩꯈꯣꯠ, ꯁꯥ ꯇꯥꯟꯕ, ꯑꯃꯗꯤ ꯁꯥ ꯂꯥꯟꯒꯤ ꯈꯣꯌꯨꯝ
ꯂꯥꯢꯅꯤꯡꯊꯧꯁꯤꯡ ꯑꯃꯗꯤ ꯂꯝ ꯂꯥꯢꯁꯤꯡꯒꯤ ꯃꯅꯨꯡ ꯆꯟꯕꯅꯤ ꯫
"ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ", ꯑꯔꯤꯕ ꯃꯤꯇꯩꯂꯣꯟꯒꯤ ꯈꯣꯌꯨꯝ ꯑꯁꯤꯒꯤ ꯃꯤꯡꯂꯦꯟꯅꯤ ꯫
ꯑꯇꯩ ꯃꯃꯤꯡꯂꯥꯢ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ, ꯂꯥꯏ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ, ꯂꯥꯢ ꯅꯤꯡꯊꯧ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ, ꯂꯥꯏ ꯅꯤꯡꯊꯧ ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ, ꯈꯝꯂꯥꯡꯕ, ꯈꯞꯂꯥꯡꯄ, ꯈꯞꯂꯥꯡꯕ
Affiliationꯃꯤꯇꯩ ꯃꯤ ꯂꯥꯢ ꯇꯤꯟꯒꯤ ꯋꯥꯔꯤ (ꯃꯩꯇꯩ ꯃꯤ ꯂꯥꯢ ꯇꯤꯟꯒꯤ ꯋꯥꯔꯤ) ꯑꯃꯗꯤ ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯥꯢꯅꯤꯡ (ꯁꯅꯥꯃꯍꯤ ꯂꯥꯏꯅꯤꯡ)
Major cult centreꯀꯛꯆꯤꯡ
ꯌꯨꯝꯀꯛꯆꯤꯡ
Artifactsꯌꯣꯠ ꯊꯥꯡ
Adherentsꯃꯤꯇꯩ ꯀꯥꯡꯂꯨꯞ (ꯑꯈꯟꯅꯅ ꯅꯥꯎꯔꯦꯝ ꯁꯥꯒꯩ ꯑꯃꯗꯤ ꯃꯌꯥꯡꯂꯝꯕꯝ ꯁꯥꯒꯩ)
ꯑꯏꯕ ꯂꯥꯇꯝ(ꯁꯤꯡ)ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯈꯨꯟꯀꯨꯝꯂꯣꯟ, ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯊꯦꯟꯂꯣꯟ, ꯀꯥꯡꯆꯩꯂꯣꯜ
ꯅꯨꯄꯥ/ꯅꯨꯄꯤꯅꯨꯄꯥ
ꯃꯐꯝꯑꯂꯤꯄ ꯀꯪꯂꯩꯄꯥꯛ (ꯑꯔꯤꯕ ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ)
ꯐꯨꯂꯨꯞ ꯀꯥꯡꯂꯨꯞꯃꯤꯇꯩ ꯀꯥꯡꯂꯨꯞ (ꯃꯩꯇꯩ ꯀꯥꯡꯂꯨꯞ)
ꯀꯨꯝꯍꯩꯁꯤꯡꯀꯛꯆꯤꯡ ꯍꯔꯥꯎꯕ (ꯂꯥꯢ ꯍꯔꯥꯎꯕꯒꯤ ꯃꯈꯜ ꯴ꯒꯤ ꯃꯅꯨꯡꯗꯒꯤ ꯑꯃꯅꯤ)
ꯑꯀꯨꯞꯄ ꯋꯥꯔꯣꯜ
ꯄꯣꯛꯄ
ꯅꯣꯡꯊꯛ
ꯃꯄꯥ ꯃꯃꯥ
ꯂꯣꯏꯅꯕꯤꯍꯨꯢꯃꯨ ꯂꯩꯃ (ꯍꯨꯏꯃꯨ ꯂꯩꯃ)
ꯃꯆꯥꯑꯃꯨꯇꯣꯟ (ꯑꯃꯨꯗꯣꯟ)
Equivalents
ꯒ꯭ꯔꯤꯛ ꯂꯦꯡꯃꯥꯟꯅꯕꯍꯤꯐꯦꯏꯁꯇꯁ
ꯔꯣꯃꯥꯟ ꯂꯦꯡꯃꯥꯟꯅꯕꯚꯨꯜꯀꯥꯟ

ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ ꯑꯁꯤ ꯑꯂꯤꯄ ꯀꯪꯂꯩꯄꯥꯛ (ꯑꯔꯤꯕ ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ)ꯒꯤ ꯃꯤꯇꯩ ꯃꯤ ꯂꯥꯢ ꯇꯤꯟꯒꯤ ꯋꯥꯔꯤ ꯑꯃꯗꯤ ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯥꯢꯅꯤꯡ (ꯁꯅꯥ

ꯃꯃꯤ ꯁꯛꯇꯝꯁꯤꯡ

ꯃꯇꯦꯡ ꯂꯧꯔꯛꯐꯝ

ꯂꯥꯢꯔꯤꯛꯁꯤꯡ

ꯑꯍꯦꯟꯕ ꯌꯦꯡꯐꯝꯁꯤꯡ

ꯋꯤꯀꯤꯃꯦꯗꯤꯌꯥ ꯀꯝꯃꯟꯁ ꯋꯤꯀꯤꯃꯦꯗꯤꯌꯥ ꯀꯝꯃꯟꯁꯇ Khamlangba ꯑꯁꯤꯒ ꯃꯔꯤ ꯂꯩꯅꯕ ꯄꯥꯎ-ꯏ ꯐꯪꯕꯤꯒꯅꯤ꯫
"https://mni.wikipedia.org/w/index.php?title=ꯈꯝꯂꯥꯡꯄ&oldid=50743" ꯃꯐꯝꯗꯨꯗꯒꯤ ꯂꯧꯈꯠꯂꯛꯄꯥ